US Samoa

Archipelag Samoa, o długości 600 km. Dzieli się na dwie grupy wysp: zachodnią i wschodnią. Część zachodnia tworzy niezależne państwo Samoa, a część wschodnia – Samoa Amerykańskie – stanowi część terytorium USA. Samoa Amerykańskie jest jedyną posiadłością USA położoną na półkuli południowej. Stolica Samoa Amerykańskiego, Pago Pago, jest jak na warunki Pacyfiku, głębokim i dobrze osłoniętym portem. Położona jest na największej wyspie kraju – Tutuila, gdzie mieszka 95% wszystkich mieszkańców. Najbliżej Tutuila (bo zaledwie 500 m od wschodniego wybrzeża) leży wyspa Swains. Natomiast grupa trzech wysp Manua (Ofu, Olosega i Tau) położona jest ok. 100 km na wschód od Tutuila. Mały atol Rose oddalony jest 100 km na wschód od grupy Manua, w końcu wyspa Swain leży 330 km na północ od Tutuila. Zamieszkałe są wszystkie wyspy, z wyjątkiem atolu Rose. Kraj liczy zatem 7 wysp, oddalonych o 3800 km od Hawajów i 6800 km od San Francisco.

Samoańczycy, wraz z Hawajczykami, Maorysami, Tongańczykami i Tahitańczykami należą do nielicznej grupy ludów polinezyjskich. W Samoa Amerykańskim Europejczycy stanowią 2% ludności (w Samoa Zachodnim ok. 6%), oprócz nich spotyka się też Tongańczyków, Azjatów i Amerykanów. Połowa ludności kraju wyznaje anglikanizm, protestanci stanowią 30%, a katolicy 20%. Zróżnicowane warunki naturalne wpłynęły w istotny sposób na sieć osadniczą i rozmieszczenie ludności. Po II Wojnie Światowej notuje się silny wzrost zaludnienia (3,9% w 2022 r.), co jest wynikiem wysokiego przyrostu naturalnego oraz wzmożonego napływu ludności, głównie z Samoa Zachodniego. Dodatni bilans migracji zagranicznych wahał się w drugiej dekadzie XX w. w granicach 0,5-0,6%. Przy tak kształtującej się migracji ludności przeciętna wieku społeczeństwa jest bardzo niska (ponad 50% ludności w wieku poniżej 19 lat i 5% powyżej 60 lat) o przewadze mężczyzn (52%). Opieka zdrowotna, jak i postęp tutejszej medycyny wpłynęły na zahamowanie śmiertelności (w tym niemowląt) oraz na wydłużenie średniej długości życia, które w przypadku mężczyzn wynosiło 71 lat, a kobiet – 75 lat (2020). Powszechna i obowiązkowa jest edukacja, na którą przeznacza się 8% PKB.

Wyspy były zamieszkane przez Polinezyjczyków od ok. 1000 lat p.n.e. Dzisiejszy podział na Samoa i Samoa Amerykańskie jest konsekwencją umowy z 1898 r., która wzdłuż 171 południka długości geograficznej zachodniej podzieliła Samoa na część zachodnią – niemiecką i wschodnią – amerykańską. Wschodnia część archipelagu nieprzerwanie od 1898 r. znajduje się w posiadaniu USA. Na mocy układu trójstronnego z 1898 r. Brytyjczycy zrzekli się swojego udziału w podziale kraju. W zamian Niemcy miały zachować neutralność w Wojnie Burskiej w Afryce Południowej. USA objęły zarząd nad wschodnią częścią archipelagu (ma ona powierzchnię zaledwie 199 km2 wobec 2842 km2 Samoa Zachodniego) w latach 1900-1904. W 1900 r. podpisano dokument cedujący między USA a matai (czyli tradycyjnymi przywódcami samoańskich rodów i wiosek, którzy są odpowiedzialni za zarządzanie ziemią, rozstrzyganie sporów oraz reprezentowanie swojej społeczności na szczeblu lokalnym i krajowym) Tutuila. W 1904 r. podobne porozumienie podpisano z matai grupy Manua. W umowach tych zagwarantowano kontrolę matai nad ich osadami, pod warunkiem, że owo zwierzchnictwo jest w zgodzie z prawem amerykańskim i nie stoi w sprzeczności z pokojową egzystencją ludności i postępem cywilizacji. USA zgodziły się też na przestrzegania i ochronę praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem prawa posiadania ziemi i prawa własności.

Czasy fin de siècle i przełomu wieków było bogatych w wiele teorii rasowych uzasadniających supremację białej rasy. Jedną z tych teorii był lamarckizm, czyli teoria dziedziczenia cech nabytych, którą upodobali sobie amerykańscy urzędnicy do kategoryzacji Samoańczyków. Pierwszy amerykański gubernator Samoa Amerykańskiego – Tilly zarzucił Samoańczykom, że są oni nadal społeczeństwem patriarchalnym. Jego urzędnicy z kolei zarzucali lokalnym mieszkańcom brak charakteru i powagi. Generalnie Amerykanie uznawali powszechnie swoją wyższość rasową nad Samoańczykami i tłumaczyli ją czynnikami środowiskowymi, a nie biologicznymi. Amerykańscy urzędnicy wierzyli, że środowisko naturalne Wysp Samoa sprawia, że od pokoleń mieli łatwe życie, pozbawione większych trudności, przez co nie musieli ciężko pracować. W rezultacie nie udało im się rozwinąć cech obecnych u białych Amerykanów. Amerykanie nie byli jednak typowymi rasistami, gdyż często też idealizowali rdzennych Samoańczyków, ale robili to w sposób protekcjonalny. W 1901 r. gubernator pochwalił ich jako „sympatycznych, przystojnych i dworskich”. W 1904 r. opisano ich jako „łagodną, życzliwą i prostoduszną rasę, którą łatwo można rządzić”. Samoańczycy byli umieszczeni wyżej w hierarchii rasowej niż czarnoskórzy. W 1913 r. gubernator Samoa stwierdził, że „nie ma w nich nic, co sugerowałoby Murzyna”. Pochwalił postawę fizyczną Samoańczyków, opisując ich jako „bardzo przystojną rasę mężczyzn”.

Biała supremacja odegrała ważną rolę w niechęciu administracji USA do formalnej aneksji Samoa. Zgodnie z konstytucją USA każde nowe terytorium kontrolowane przez rząd federalny musiałoby następnie zostać włączone do St. Zjednoczonych jako stan. Gdyby tak się stało, zapewniłoby to równe prawa obywatelskie osobom rasy innej niż biała na terytoriach wysp Południowego Pacyfiku. W rezultacie, kiedy wodzowie Samoa napisali do prezydenta USA Ulyssesa Granta w 1873 r., prosząc go o formalną aneksję Samoa w celu ochrony ich terytorium przed Wlk. Brytanią i Niemcami, Kongres odrzucił to. Rasizm był także kluczowym czynnikiem początkowego sprzeciwu Kongresu wobec ekspansji morskiej w latach 70-tych XIX w. W następstwie wojny hiszpańsko-amerykańskiej (1898), zajmując terytoria takie jak Portoryko i Filipiny, USA stworzyły nowatorskie podejście do zarządzania tymi nowymi posiadłościami. Taka polityka terytorialna, odmienna od wcześniejszych precedensów, miała na celu ustanowienie dominacji USA bez pełnej inkorporacji nowych terytoriów do Stanów Zjednoczonych. System ten, pierwotnie opracowany przez Marynarkę Wojenną (US Navy), został później ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego w latach 1901-1922 w tzw. „insular cases” (orzeczeniach wyspiarskich). Prawnicy opisują tę zmianę jako przejście „od wchłaniania nowych terytoriów w wewnętrzną przestrzeń narodu, do zdobywania obcych kolonii i protektoratów za granicą”. W istocie „orzeczenia wyspiarskie” ustanowiły politykę hybrydową, łącząc elementy amerykańskiego ekspansjonizmu i rządów kolonialnych.

Po I Wojnie Światowej, w czasach ruchu Mau na Samoa Zachodnim (było wówczas protektoratem Nowej Zelandii), miał on swojego odpowiednika też na Samoa Amerykańskim, którym kierował Samuel Ripley. Pochodził on z wioski Leone i był weteranem niedawno zakończonej wojny. W 1921 r. 17 wodzów ruchu Mau Samoa Amerykańskiego zostało aresztowanych i uwięzionych w obozach pracy przymuszonej. W 1918 r. gubernator Samoa Amerykańskiego wprowadził ścisłą kwarantannę wobec osób przybywających na wyspy z powodu pandemii hiszpańskiej grypy, która zdziesiątkowała populację sąsiedniego Samoa Zachodniego. Była to bardzo dobra decyzja, która uratowała wyspy przed zarazą, jako jedno z nielicznych miejsc na Ziemi. Podobnie zresztą było w 2020 r. po wybuchu pandemii Covid-19. Skuteczna kwarantanna Samoa Amerykańskiego spowodowała, że było to jedyne terytorium USA wolne od koronawirusa. W 1925 r. do tego terytorium USA przyłączyły wyspę Swain (dotąd brytyjską) z archipelagu Tokelau i nadały im status terytorium zamorskiego. W czasie II Wojny Światowej US Navy wybudowało szereg fortyfikacji wokół wysp. Wiele z nich można zobaczyć dzisiaj, jak bunkry przy wejściu do portu Pago Pago czy wzdłuż wybrzeży Tutuily. Piechota amerykańskich marines stacjonująca w czasie wojny na Samoa Amerykańskim przewyższała liczebnie miejscową ludność, wywierając ogromny wpływ kulturowy na ich życie. Młodzi Samoańczycy w wieku powyżej 14 lat i starsi byli szkoleni bojowo przez personel wojskowy USA. Podobnie jak podczas I Wojny Światowej, amerykańscy Samoańczycy służyli też w czasie II Wojny Światowej jako żołnierze frontowi czy personel medyczny.

Do 1951 r. kraj był pod administracją amerykańskiej marynarki wojennej (US Navy), a następnie przeszły pod zarząd ministerstwa spraw wewnętrznych USA (Secretary of Interior). W 1951 r. zlikwidowano amerykańskie bazy morskie i lotnicze w Pago Pago. W 1960 r. ludność Samoa Amerykańskiego przyjęła konstytucję, która została zmieniona w 1967 r., a w 1977 r. przyznano jej prawo wyboru gubernatora wysp i członków lokalnej legislatury. W 1977 r. Samoańczyk Peter Coleman został pierwszym wybranym gubernatorem tego terytorium. Od początku lat 80-tych XX w. wyspy mają prawo do wyboru delegata do Izby Reprezentantów USA bez prawa głosu na 2-letnią kadencję. Kongresmenka Eni Faleomavaega została wybrana na to stanowisko w 1988 r. o wielokrotnie zdobywała reelekcję. W 1994 r. Samoa wschodnie uzyskało szeroką autonomię wewnętrzną. Jedynie sprawy obrony i polityki zagranicznej podlegają sekretarzowi spraw wewnętrznych USA. Władza wykonawcza należy do gubernatora, wybieranego na 4-letnią kadencję w wyborach powszechnych. Terytorium administrowane jest przez amerykański Urząd Spraw Wyspiarskich (Office of Insular Affairs) przy Departamencie Zasobów Wewnętrznych.

Samoa Amerykańskie jest niewłączonym (unincorporated) i nieorganicznym (unorganized) terytorium USA. Zwrot „niewłączony” oznacza, iż niektóre części konstytucji USA nie stosują się na Samoa. Z kolei „nieorganiczny” oznacza, że organizacja wewnętrzna i stosunki z USA nie podlegają ograniczeniom ustawy zasadniczej (organic act) ani ustawom (constitution) Kongresu USA. Co więcej, Kongres deleguje pełnomocnika Samoa Amerykańskiego do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Secretary of Interior). Właśnie to ministerstwo stanowi ustawy zewnętrzne obowiązujące na Samoa, pod warunkiem, że nie są sprzeczne z ustawodawstwem wewnętrznym Samoa. Samoańczycy mają narodowość amerykańską i prawo nabycia obywatelstwa amerykańskiego.

Wyspy narażone są na liczne katastrofy naturalne i często są nawiedzane przez cyklony. W 2009 r. archipelagiem wstrząsnęło podmorskie trzęsienie ziemi o sile aż 8,3 w skali Richtera, którego centrum znajdowało się 120 mil na południe na obszarze Pacyfiku. Trzęsienie wywołało tsunami, które wytworzyło serię kilkumetrowych fal. Zalały one wyspy i spowodowały rozległe zniszczenia Tutuila. Pago Pago zostało zalane, a wioski na wyspach zrównane z ziemią, zabijając dziesiątki ludzi.

Samoa Amerykańskie ma tradycyjny polinezyjski model gospodarki, w którym ponad 90% ziemi stanowi własność wspólnot wioskowych. Działalność gospodarcza jest ściśle związana z USA, z którymi wyspy prowadzą większość handlu zagranicznego. Podstawą sektora prywatnego są połowy i przetwórstwo tuńczyka, konserwy z którego są głównym towarem eksportowym. Amerykańskie dotacje w znacznym stopniu wspomagają dobrobyt wysp i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarki wysp. Aż 2/3 przychodów budżetowych Samoa Amerykańskiego stanowią dotacje rządu USA, stąd zależność tutejszej gospodarki od USA jest olbrzymia. Przeszkodami dla rozwoju nowych gałęzi gospodarki są odległe położenie Samoa, ograniczone możliwości transportu oraz niszczące huragany. Obiecującą i rozwijającą się gałęzią gospodarki jest turystyka. Jako terytorium USA, Samoa Amerykańskie nie traktuje USA jako zagranicznego partnera handlowego.

Ten mikroskopijny kraj jest jednym z najmniejszych na świecie. Ma zaledwie 44 273 tys. mieszkańców (2022), ale jego nominalne PKB wynosiło 871 mln. USD w 2022 r., co daje PKB na mieszkańca w wysokości 19 673 USD wobec zaledwie 3745 USD w sąsiednim Samoa. Nic zatem dziwnego, że marzeniem Samoańczyków z Zachodu jest przenieść się na Wschód, który jest ponad 5 razy bogatszy. Wzrost PKB wyniósł 4,4% (2020), -0,8% (2021), 1,7% (2022) i 8% (2023 – dane Banku Światowego i ADB). Dług publiczny wynosił w 2022 r. ok. 40% PKB, strach pomyśleć, ile wynosiłby bez bezpośrednich dotacji budżetowych USA. Deficyt budżetowy w 2022 r. był spory i wynosił prawie 8% PKB, ale mając tak bogatego sponsora można sobie na taki jego pułap zapewne pozwolić. 

Samoa Amerykańskie ma jedną z najbardziej stabilnych i zdrowych gospodarek w regionie Pacyfiku Południowego. Kraj został przez Bank Światowy zakwalifikowany do kategorii niższych średnich dochodów (lower-middle-income category) i poczynił imponujące postępy w rozwoju społecznym. Po 2020 r. Samoa Amerykańskie przeżywało recesję, w dużej mierze spowodowaną gospodarczymi skutkami pandemii Covid-19. W lipcu 2021 r. Bank Światowy obniżył klasyfikację minikraju do kategorii „niższego średniego dochodu” (lower- middle income) z poprzedniego statusu kraju o „wyższym średnim dochodzie” (upper-middle income). Na terytorium wysp podatki dla lokalnych osób fizycznych – rezydentów – wynoszą 27%, jednak wszystkie międzynarodowe spółki offshore zarejestrowane na wyspach są wolne od wszelkich podatków lokalnych, które obejmują m.in. CIT, od zysków kapitałowych, transakcyjnych czy od zawieranych umów.

Samoa Amerykańskie to jedyne zamieszkałe terytorium USA, na którym obywatelstwo nie jest nadawane z chwilą urodzenia, a osoby tam urodzone są uważane za osoby narodowości amerykańskiej nie posiadających obywatelstwa USA z ograniczonymi prawami obywatelskimi. Wszyscy inni mieszkańcy innych terytoriów USA, mają obywatelstwo tego kraju. Jednakże ani obywatele, ani osoby narodowości amerykańskiej nie mają prawa głosu w wyborach federalnych i nie płacą też podatków federalnych. Chociaż Samoa Amerykańskie ma wybierany samorząd, to jego mieszkańcy mają tylko narodowość USA, ale nie posiadają obywatelstwa amerykańskiego. Mogą swobodnie podróżować do USA, ale ni mogą głosować w wyborach poza Samoa Amerykańskim. Jako terytorium nie posiadające osobowości prawnej Samoa Amerykańskie jest prawnie własnością USA, a nie „inkorporowaną” częścią kraju, jak 50 innych stanów. Pod tym względem Samoa Amerykańskie jest podobne do Portoryko, wyspy Guam i Wysp Dziewiczych USA (US Virgin Islands). 

Na Samoa Amerykańskim nie ma ani luksusowych 5-gwiazdkowych hoteli ani masowej turystyki, ale jest to mimo wszystko świetne miejsce na wypoczynek po umiarkowanych cenach i przyzwoitej jakości usług, rozwiniętej ekoturystyce i najbardziej przyjaznych mieszkańcach na Południowym Pacyfiku. Większość turystów przyjeżdża na jeden dzień statkami wycieczkowymi. Jednak to małe terytorium USA jest zdecydowanie warte odwiedzenia ze względu na swoją tradycyjną kulturę, naturalne piękno i bardzo ciekawe wędrówki. Tutaj wszyscy podróżni muszą przejść kontrolę imigracyjną i okazać paszport, co jest rzadkością w porównaniu z innymi terytoriami USA, gdzie obywatele USA mogą podróżować bez paszportu. Na głównej wyspie Tutuila warto przede wszystkim zobaczyć najmniejszy amerykański park narodowy. W przeciwieństwie od wielu innych parków narodowych wędrówka po nim jest oazą spokoju, ciszy, czyli idealnych warunków do kontemplacji w warunkach niezwykłego otoczenia. Po ok. 1 km wędrówce bujną, często stromą leśną ścieżką pośród drzew figowych dociera się do punktu widokowego, z którego widać dramatyczną linię brzegową, z widokiem na pobliską wyspę Pola, z groźnie wyglądającą skałą pokrytą dżunglą, ostro wznoszącą się z morza. To bodajże jedyny park narodowy, w którym praktycznie nie spotyka się turystów, na powitanie słychać i widać jedynie groźne rozbijanie się fal morskich o skalisty brzeg. Nie znajdziecie tutaj korków, rezerwacji biletów z dużym wyprzedzeniem, czy zezwoleń na wstęp o określonej porze, ani też problemów ze znalezieniem miejsc parkingowych. Tutaj można sobie spokojnie usiąść na skale i wpatrywać w wodę i wspaniałą przyrodę wokół, znajdując spokój, którego nie można znaleźć w innych parkach narodowych USA. Od momentu założenia w 1988 r. Park Narodowy Samoa Amerykańskiego pozostaje jednym z najrzadziej odwiedzanych parków na terytorium USA (po parku Gates of the Arctic na pustkowiu w dalekiej Alasce), odnotował zaledwie 12135 odwiedzających w 2023 r. (zgodnie ze statystykami odwiedzin National Park Service), przy czym wielu z podróżnych to goście wycieczkowców zatrzymujących się tutaj na jeden dzień. Chociaż niewielu podróżników tu dociera, ten mało znany park narodowy jest fascynujący, niezależnie od tego czy wędruje się przez tropikalny las deszczowy, czy nurkuje w 4 tys. akrach parku, które są pod wodą.

Samoańczycy amerykańscy są niezwykle dumni ze statusu swojego parku narodowego, który jest wyjątkowy, ponieważ został wyznaczony na mocy umowy o własności ziemi, w ramach której w 1993 r. rząd zawarł umowę dzierżawy ziemi (zamiast całkowitej własności) z wioskami Samoańczyków. To przyczyniło się do ochrony wspólnotowych tradycji Samoańczyków amerykańskich i własności ich ziemi, a jednocześnie zapewniło zasoby na ochronę tętniącego życiem ekosystemu tropikalnych lasów deszczowych, raf koralowych i dzikiej przyrody (takiej jak np. samoański latający lis znany jako nietoperz owocowy). I nie tylko park chroni tradycję. Ponad 90% ziemi w Samoa Amerykańskim jest wspólną własnością rodzin i jest kontrolowana przez wodzów (pozostała ziemia jest własnością prywatną, dostępną dla tych, którzy są przynajmniej w połowie Samoańczykami), zatem wyspy zachowują solną tożsamość tradycyjnych szalików (sarongów) i niemal całkowitym zamknięciu wysp w każdą niedzielę na nabożeństwa religijne i czas dla rodziny. Wprawdzie mieszkańcy posiadają dzisiaj paszporty USA, którzy mogą swobodnie podróżować po USA, ale inny status Samoa Amerykańskiego pozwala terytorium zachować swoją tożsamość kulturową, częściowo poprzez ograniczenie własności ziemi i kontrolowanie własnych granic i imigracji. Nie ma zatem obaw, że wyspy staną się kolejnymi Hawajami. Ze względu na wspólną własność gruntów, publiczny dostęp do plaży praktycznie nie istnieje, a lokalne zwyczaje wymagają, aby każdy odwiedzający poprosił o pozwolenie mieszkańców wsi przed wejściem na większość linii brzegowej. Nie zdarza się by takie pozwolenie nie zostało udzielone. Zwykle podróż do parku narodowego jest celem samym w sobie, ale na Samoa cel jest prawdziwym wydarzeniem, a trudna podróż do niego tylko sprawia, że tak rzeczywiście pozostaje.

Centrum życia gospodarczego i główne ośrodki kraju znajdują się na największej wyspie Tutuila. Prawie wszystko w tym mikroskopijnym kraju znajduje się nad zatoką Pago Pago, kilka kilometrów zagłębioną do środka wyspy, a po obu stronach zatoki rozlokowane są przylegające do siebie małe miejscowości. Najważniejsze są dwie: Pago Pago oraz Fagatobo, gdzie znajduje się siedziba rządu i parlament. Skutkiem wspomnianego wcześniej tsunami w 2009 r. jest dokładne oznakowanie dróg ewakuacyjnych. Gospodarka wysp opiera się na połowach i przetwórstwie ryb, zwłaszcza tuńczyka, a konserwy rybne stanowią główny towar eksportowy. Po przeciwnej stronie zatoki widoczne są kolejne miejscowości i dwie małe fabryczki produkujące konserwy rybne. Na pewno ten towar w tutejszych sklepach jest najtańszy. Fabryki tuńczyków, poza administracją państwową, są głównym pracodawcą na Samoa Amerykańskim. Początkowo połowy odbywały się metodą tradycyjną, ale wielki wpływ na rozwój przetwórstwa tuńczyków miała II Wojna Światowa. Samoa Amerykańskie było wtedy główną bazą strategiczną marines, a żołnierze musieli mieć zapewnione wyżywienie (wyspy są położone 2200 mil morskich na południowy zachód od Hawajów i 1600 mil od Nowej Zelandii). To wtedy bardzo szybko wybudowana została cała nowoczesna infrastruktura przetwórstwa tuńczyka, by sprostać popytowi i stworzono w ten sposób ponad 2 tys. miejsc pracy. Każdy Amerykanin kojarzy firmę StarKist, która jest prawdziwym potentatem w produkcji puszek tuńczyka, dzisiaj zatrudnia ona jeszcze 2400 osób (prawie wszyscy wywodzą się z ludności tubylczej), czyli ok. 4% całej populacji. W sumie z poddostawcami i podwykonawcami StarKist daje zatrudnienie aż 4500 osobom i jest najważniejszym podmiotem gospodarki wysp.

Zatoka Pago Pago jest otoczona wulkanicznymi wzgórzami z domkami przyklejonymi do zboczy. Wszystko tutaj wydaje się być miniaturowe. Nawet bazar miejski przeznaczony jest przede wszystkim dla zmotoryzowanych klientów, którzy unikają wszelkiej działalności kojarzącej się z ruchem i sportem, podjeżdżają do straganów, a sprzedawca podaje przez okno zakupy. Samoańczycy zwykle mają sporą nadwagę, wygląda, że należą do najbardziej otyłych ludzi na świecie. Jedzą tak jak Amerykanie: szybko i tłusto.

Klimat wysp jest tropikalny z bardzo dużą liczbą opadów (do 400 m) w poszczególnych miesiącach przy wilgotności przekraczającej 90% i silnymi huraganami w okresie letnim, których niestety też doświadczyłem. Klimat jak również warunki geologiczne stworzyły warunki do powstania dobrych gleb, na których rozwinął się bogaty las tropikalny, zajmujący większą część obszaru. Można tu zobaczyć drzewiaste paprocie, liany, drzewo chlebowe oraz palmę kokosową. Fauna z kolei jest uboga, można spotkać nietoperze, latające lisy, węże, jaszczurki i wiele gatunków ptaków. Ze względu na fakt, że Pago Pago jest jedną z największych baz amerykańskiej marynarki wojennej na Pacyfiku, na wyspie są aż trzy lotniska, w tym międzynarodowe Tafuna – jedno z najważniejszych na Pacyfiku. Niewątpliwie ciekawy zakątek Oceanu Spokojnego, ale wiele innych jest piękniejszych.